Tarihte, antik çağda Yunanlılarla Perslerin çağdaş olduğu dönemlerde, Ahameniş hanedanının idaresindeki Perslerle Yunan şehir devletleri arasında yaklaşık iki asır süren savaşlar olmuştur. 

Asıl olarak Pers kralı Kiros/Koreş'in M.Ö 547'de Batı Anadolu/İyonya'yı istilası ile başlayan bir süreç olmuştur. Perslerin Batı Anadolu ve Bithinya'ya hakim olduğu dönemlerde buralarda Perslere bağlı satraplıklar kurulmuştur. M.Ö 490'larda Batı Anadolu'da bu satraplıklara karşı büyük ayaklanmalar baş göstermiştir. Savaşlar yaklaşık M.Ö 449 yıllarına kadar süregelmiştir. Batı Anadolu/İyonya'da hakimiyet tesis eden Persler, I. Darius idaresinde Ege adaları ve Yunanistana da tasallut ederler. Önemli deniz savaşları olur. Savaşlar zaman zaman yunan şehir devletlerinin zaman zaman da Persleri zaferi ile sonuçlanır. Sonunda, Persler Ege ve Yunan adalarından elini çeker, Batı/Anadolu İyonya'yı da kaybeder. M.Ö 449'da yapılan Kallias Antlaşması ile uzun süren Pers-Yunan savaşları nihayete erer, Batı Anadolu'daki Pers Satraplıkları ortadan kalkarken, Perslerin Kıbrıs, Mısır ve Kuzey Afrika'daki nüfuzu/etkisi devam eder. 

Milattan önce 300'lü yıllarda, Makedonya Kralı II. Filip'in oğlu Büyük İskender'in (M.Ö 356-323) çıkışı ve kurduğu imparatorluk tüm dengeleri değiştirir. Onlu yaşlarında, ünlü Yunan filozofu Aritoteles'in talebesi olup onun terbiyesinde yetişen İskender, bölgede Helen birliğini tesis ettikten sonra Anadolu'ya , doğuya yönelir. Anadolu'da Perslerin nüfuzu altındaki bölgeleri Kilikya ve Kapadokya'yı bir bir ele geçirir. Pers kralı III. Darius'un ordusunu İskenderun yakınındaki İssos'ta yakalayan İskender Persleri ağır bir yenilgiye uğratır. Çeşitli savaşlardan sonra Suriye, Fenike ve Filistin'i ele geçiren İskender, ordusu ile Mısır'a girer. Mısır'da Akdeniz kıyısında İskenderiye şehrini kurar. O tarihten itibaren Mısır İskender İmparatorluğunun egemenlik alanına ve Helen nüfuzu altına girer. Suriye'de vali atayan İskender, Mezopotamya'ya yönelir. Babil'i kontrolü altına alan Makedon ordusu, Zagroslar üzerinden, İran coğrafyasına yönelir. Persler'in merkezi Persepolisi ele geçirip, Pers imparatorluğunu sona erdirir. Ardında, Medlerin merkezi olan Ektaban'ı da alır. Önce Hazar kıyılarına kadar ki bölgeye boyun eğdiren İskender, Afganistan içlerine Hindukuş bölgesine kadar ilerler. Buradan da İndus nehri çevresini zabt u rabt altına alıp, Belucistan'ı ele geçirip Hinndistan'ı fethetme hazırlıkları yapar. Ancak ayaklanmaların artışı üzerine geri dönmeye karar verir. Babil'e gelen İskender burada Malarya hastalığına tutulup M.Ö 323'te 32 yaşında ölür. 

İskenderden sonra imparatorluğu, Mısır, Yunanistan, Batı Asya ve doğuda Seleukus olarak dört parçaya bölünür. Ancak İskender imparatorluğunun kültürel, siyasi ve toplumsal etkisi Anadolu, Mezopotamya ve Mısır başta olmak üzere bu büyük coğrafyada uzun süre ekili olur. Hatta günümüzde, Afganistan ve Pakistan'daki Kafiristan'da halen varlığını sürdüren Kafir-Kalaş topluluğunun İskender devrinden kalma ve Yunan Tanrısı Dionisus'a inanan ve orada kalan topluluğun bakiyesi olduğuna dair araştırmalar mevcuttur.

Roma'da kurulan Roma imparatorluğu, İskenderin kurduğu İmparatorluğun mirasını ve bakiyelerini devralarak üç kıtada hükmedecek şekilde büyür. İran ve Mezopotamya coğrafyasında Sasaniler Seleukosların ve Perslerin mirası üzerine yükselir. 

M.S 395'te Roma'nın Doğu ve Batı Roma olarak bölünmesi gerçekleşir, Roma Batı Roma'nın payitahtı olmayı sürdürürken, Yeni/Nea Roma denen Constantinopolis/İstanbul Doğu Roma'nın başşehri olur. Batı Roma M.S 476'da Cermen istilacılar eliyle yıkılır, Doğu Roma ise Helenistik nüfuz alanı olarak zamanla Bizans'a dönüşür. Ancak, Roma/Rum adlandırması da kalır. Hatta Araplar Tüm Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu nüfuz alanına Rum Beldeleri adını kullanır ki, Kur'an-ı Kerim'de ve Hadis-i Şeriflerde de bu ad yer almıştır. İslam tarihinin daha sonraki dönemlerinde, Anadolu için kullanılan Bilâd-ı Rum, Diyar-ı Rum adlandırması ve bugün için bile Balkanlar için kullanılan Rumeli tabiri/adlandırması buradan kalmadır.

Müfit Yüksel - Yenişafak